İrritabl bağırsak sendromu (İBS), kalın bağırsağı etkileyen bir hastalıktır. Sıklıkla karın ağrısı, kramplar, gaz, şişkinlik, kabızlık ve ishal gibi belirtilerle kendini gösterir. Rahatsız edici bu belirtilere rağmen, kalın bağırsakta (kolon) kalıcı hasarlara yol açmaz. İrritabl bağırsak sendromu olan çoğu birey, yaşamlarında yaptıkları değişikliklerle iyileşme gösterir. Ancak, bazı hastalarda İBS inatçı olabilir ve uzun süre devam edebilir.

İrritabl bağırsak sendromunun kesin kaynağı bilinmemektedir. Bağırsak iç yüzeyi kas katmanları ile kaplıdır; bu kaslar ritmik olarak kasılıp gevşeyerek, mideden gönderilen besinlerin bağırsak vasıtasıyla rektuma ulaşmasını sağlar. İrritabl bağırsak sendromu durumunda, bu kasılmalar daha güçlü olabilir ve normalden uzun sürebilir. Bu durum, besinlerin daha hızlı bir şekilde bağırsaklardan geçmesine ve şişkinlik, gaz ve ishale neden olur.

İrritabl bağırsak sendromunun kesin sebebi bilinmediğinden, uygulanan tedaviler hastayı rahatlatmaya ve günlük yaşamda rahatsızlıkları gidermeye yöneliktir. Genellikle, diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri yapılarak ve stresin etkili şekilde kontrol edilmesiyle İBS belirtileri hafifletilebilir.

İrritabl bağırsak sendromu hastalarının bireyden bireye değişmekle birlikte bazı yiyeceklere karşı hassasiyet gösterdiği gözlemlenmiştir. Bu sebeple, rahatsızlığı artırdığı düşünülen yiyecekleri belirleyerek bu yiyeceklerden uzak durmak faydalı olacaktır. Ancak, hekime danışmadan özellikle ana besin öğelerini kesmek vücudu güçsüz bırakabilir.

Sindirim sistemini büyük oranda yoracak ana yemekler yerine, kısa aralıklarla ama az yemeye gayret edilmelidir. Böylece üç ana öğün yerine, öğünleri bölerek güne yaymak daha faydalı olabilir. Akşam yemeği en hafif öğün olmalı ve yemeği uyku saatinden iki-üç saat önce yemek rahatlatıcı olacaktır.

Yemek zamanlarının düzenlenmesi ve öğün atlamadan beslenme, bağırsakların düzenli çalışmasını sağlar. Kahvaltı, bağırsakları çalışmak üzere uyaran önemli bir öğündür. Bu sebeple, küçük bir sandviç ya da bir meyve ile bu öğünde mutlaka bir şeyler yenmelidir.

Su, kabızlığın önlenmesinde oldukça etkilidir. Ayrıca, irritabl bağırsak sendromu hastalarının çoğunlukla yaşadığı ishal de sıvı kaybını artırmaktadır. Bu yüzden, gün boyu en az 8-10 bardak su içerek sindirime yardımcı olunmalıdır.

Özellikle yoğun gaz şikâyeti olan irritabl bağırsak sendromu hastalarının, baklagilleri, bezelye, fasulye ve nohut gibi yiyecekleri daha az tüketmesi şikâyetleri azaltacaktır.

Egzersiz yapmanın irritabl bağırsak sendromu şikâyetleri üzerinde etkili olduğu bilinmektedir. Bu sebeple, mümkün olduğunca hareket artırılmalı, yüzme, yürüyüş, hafif koşular gibi aktivitelere vakit ayrılmalıdır. Bu, hem şikâyetleri azaltacak hem de sağlıklı yaşam dengesinin korunmasında yardımcı olacaktır.

Stres, yoğun günlük yaşamın bir parçası halini almışsa da, küçük tedbirlerle yaşamdan uzaklaştırılması gereken tartışılmaz bir gerçektir. Özellikle irritabl bağırsak sendromunun önemli unsurları arasında bulunan stresi azaltmak için yemekleri sakin ve yavaş yavaş yemek, masaj ve rahatlatıcı aktiviteler iyi gelecektir.

Sigara ve alkol tüketimini ya bırakılmalı ya da sınırlı kullanımına dikkat edilmelidir.