Trombolitik tedavi, kan damarları içinde oluşan kan pıhtılarını eriterek damarların açılmasını sağlamak amacıyla kullanılan bir tedavi yöntemidir. Bu tedavi için özel pıhtı eritici ilaçlar kullanılmakta olup, damar hastalıklarının çoğunda bu ilaçlar pıhtı olan damara veya pıhtının içine çok ince borularla 'kateter' kullanılarak verilmektedir.

Vücudumuzda damarlar içinde akan kan, sıvı halde olup damar duvarına yapışmadan veya pıhtı haline gelmeden rahatlıkla hareket etmektedir. Ancak bazen, kan içindeki özel bir hücre tipi olan trombositler birbirine yapışarak kanın koyulaşmasına ve kalınlaşmasına neden olurlar. Normal şartlarda bu durum, yaralanmalar sonucu olan kanamaların durdurulması için gereken doğal bir iyileşme sürecidir. Ancak bazen pıhtılaşma, damar içinde çok çeşitli nedenlerle oluşur ve kan akımının durmasına neden olur. Damar içinde oluşan pıhtı, bulunduğu yerden koparak kan akımının hızına bağlı olarak sürüklenip başka damarlarda tıkanıklıklara yol açar. Bu duruma tıp dilinde emboli adı verilir. Her iki mekanizma da damarlarda tıkanıklık oluşmasına neden olmaktadır. Örneğin, beyindeki damarlar tıkandığında felç meydana gelir.

Bu rahatsızlıkların tedavisinde kullanılan en önemli yöntemlerden biri, pıhtının eritilmesi yani trombolitik tedavi olup, özel bazı ilaçların doğrudan pıhtının içine verilerek damardaki pıhtının eritilmesi ve damarda kan akımının tekrar sağlanmasıdır. Ancak kan pıhtısına eritici ilaç vermek, aynı zamanda vücutta bazı organlarda kanamaya neden olabilmektedir. Bu açıdan trombolitik tedavi, uzman doktorlar tarafından yapılması gereken bir tedavi yöntemidir.

Trombolitik tedavi genelde yoğun bakım, anjiyografi ünitesi ya da gereken alt yapıya sahip ameliyathanelerde yapılmaktadır. Hastanın yaşamsal bulguları ile herhangi bir kanamanın oluşup oluşmadığı izlenir.

Pıhtıyı eriten ilaçlar vücuda iki şekilde verilebilir. İlaç genel olarak herhangi bir toplardamardan dolaşıma verilir veya doğrudan tıkalı olan damardaki pıhtının içine verilir. Damarda oluşan kan pıhtısının içine verilebilmesi için kasıktaki femoral atardamar, dirsek önündeki brakial atardamar veya el bileğinde bulunan radial atardamardan bir kateter tıkalı olan damara kadar ilerletilir. Bu kateterler üzerinde birçok sayıda delik bulunmaktadır ve pıhtı eritici ilaç, sprey gibi pıhtının içine püskürtülür.

Bu arada zaman zaman anjiografi çekilerek pıhtının eriyip erimediği kontrol edilip, gerekirse kateterin ucunun yeri değiştirilebilir. Tıkanıklığın yerine, pıhtının miktarına ve eşlik eden damar rahatsızlığının durumuna göre bu tedavi saatler hatta günlerce sürebilir. Eğer pıhtılaşma test oranları gereken sınırlar içinde ise kateter bulunduğu yerden çekilerek, uygulamanın yapıldığı yere dakikalarca baskı uygulanması gerekmektedir.

Son yıllarda trombolitik tedavideki ilaç dozunu ve uygulama zamanını kısaltmak için yeni tedavi yöntemleri geliştirilmiştir. Mekanik ya da farmakomekanik trombektomi ismi verilen bu yöntemler, trombolitik ilaçların özel bazı kateterler ve cihazlarla verilmesini sağlamaktadır. Kateterden çıkan ilacın hızlı etkisi ile ya da kateterin emici etkisi ile veya bazı durumlarda kateterlerin kan pıhtısını parçalayıcı etkisi ile pıhtı daha da küçülür ve ilaç ile kan pıhtısı eritilir. Bu işlem sonucunda damar daha çabuk açılmaktadır.