Trombolitik tedavi; kan damarları içindeki kan pıhtıların eritilerek damarların açılması için kullanılan bir tedavi yöntemidir. Bu tedavi yöntemi için özel pıhtı eritici ilaçlar kullanılmaktadır ve damar hastalıklarının hemen tamamında bu ilaçlar pıhtı olan damara veya pıhtının içine çok ince borularla 'kateterle' kullanılarak verilmektedir.

Vücudumuzda damarlar içinde akan kan sıvı halde olup, damar duvarına yapışmadan ya da pıhtı haline gelmeden rahatlıkla hareket etmektedir. Ancak bazen kan içindeki özel bir hücre tipi olan trombositler birbirine yapışarak kanın koyulaşmasına, kalınlaşmasına neden olurlar. Normal şartlarda bu durum yaralanmalar sonucu olan kanamaların durdurulabilmesi için gereken doğal bir iyileşme sürecidir. Ancak bazen pıhtılaşma damarın içinde çok değişik nedenlerle oluşmaktadır ve kan akımının durmasına neden olur. Damar içinde oluşan pıhtı bulunduğu yerden kopup, kan akımının hızı ile sürüklenip başka damarlarda tıkanıklıklar oluşmasına yol açar. Bu duruma tıp dilinde emboli adı verilir. Her iki mekanizmada damarlarda tıkanıklık oluşmasına neden olmaktadır. Örneğin beyinde damarlar tıkandığında felç meydana gelir.

Bu rahatsızlıkların tedavisinde kullanılan en önemli yöntemlerden birisi pıhtının eritilmesi yani trombolitik tedavi olup, özel bazı ilaçların doğrudan pıhtının içine verilerek damardaki pıhtının eritilmesi, damarda kan akımının tekrar sağlanmasıdır. Ancak kan pıhtısına eritici ilaç vermek aynı zamanda vücutta bazı organlarda kanamaya neden olmaktadır. Bu açıdan trombolitik tedavi Uzman doktorlardan tarafından yapılması gereken bir tedavi yöntemidir.

Trombolitik tedavi genelde yoğun bakım, anjiyografi ünitesi ya da gereken alt yapıya sahip ameliyathanelerde yapılmaktadır. Hastanın yaşamsal bulguları ile herhangi bir kanamanın oluşup oluşmadığı izlenir.

Pıhtıyı eriten ilaçlar vücuda iki şekilde verilebilir. İlaç genel olarak herhangi bir toplardamardan dolaşıma verilir ya da doğrudan tıkalı olan damardaki pıhtının içine verilir. Damarda oluşan kan pıhtısının içine verilebilmesi için kasıktaki femoral atardamar, dirsek önündeki brakial atardamar veya el bileğinde bulunan radial atardamardan bir kateter tıkalı olan damara kadar ilerletilir. Bu kateterler üzerinde birçok sayıda delik vardır ve pıhtı eritici ilaç sprey gibi pıhtının içine püskürtülür.

Bu arada zaman zaman anjiografi çekilerek pıhtının eriyip erimediği kontrol edilip, gerekirse kateterin ucunun yeri değiştirilebilir. Tıkanıklığın yerine, pıhtının miktarına ve eşlik eden damar rahatsızlığının durumuna göre bu tedavi saatler hatta günlerce sürebilir. Eğer pıhtılaşma test oranları gereken sınırlar içerisinde ise kateter bulunduğu yerden çekilerek, uygulamanın yapıldığı yere dakikalarca baskı uygulanması gerekir.

Son yıllarda trombolitik tedavideki ilaç dozunu ve uygulama zamanını kısaltmak için yeni tedavi yöntemleri gelişmiştir. Mekanik ya da farmakomekanik trombektomi ismi verilen bu yöntemler trombolitik ilaç özel bazı kateterler ve cihazlarla verilmektedir. Kateterden çıkan ilacın hızlı etkisi ile ya da kateterin emici etkisi ile veya bazı durumlarda kateterlerin kan pıhtısını parçalayıcı etkisi ile pıhtı daha da küçülür ve ilaç ile kan pıhtısı eritilir. Bu işlem sonucunda damar daha çabuk açılmaktadır.